Sude
New member
Arkeoloji Kaça Ayrılır?
Arkeoloji, insanlık tarihini ve kültürlerini anlamak için geçmişteki maddi kalıntıları inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim, sadece taşları, toprakları ya da eski yapıları incelemekle kalmaz, aynı zamanda bu kalıntıların arkasındaki anlamı çözmeye de çalışır. Arkeoloji, oldukça geniş bir alan olup birçok farklı dala ayrılmaktadır. Peki, arkeoloji kaça ayrılır? Arkeoloji, başlıca iki ana alanda incelenebilir: Prehistorik Arkeoloji ve Tarihi Arkeoloji. Bunun yanı sıra, farklı uzmanlık alanlarında yapılan daha detaylı çalışmalar da mevcuttur.
Prehistorik Arkeoloji
Prehistorik arkeoloji, yazılı kayıtlara ulaşılmadan önceki dönemleri inceleyen bir arkeoloji dalıdır. İnsanlık tarihinin yazılı belgelerle belgelenmemiş kısmına ışık tutar. Bu dönemde, insanlar yalnızca taş, kemik ve benzeri malzemelerden yaptığı araçlar ve yapılarla kendilerini ifade etmişlerdir. Bu nedenle, prehistorik arkeoloji büyük ölçüde bu materyallerin bulunmasına ve incelenmesine dayanır.
Prehistorik arkeolojinin kapsamı, taş devri, bakır devri, tunç devri ve demir devri gibi erken insanlık tarihindeki tüm dönemleri kapsar. Arkeologlar, bu dönemlere ait kalıntılar üzerinde yaptıkları kazılarla, insanların yaşam biçimleri, kültürleri ve sosyal yapıları hakkında bilgi edinmeye çalışırlar. Örneğin, mağara duvarlarına yapılan resimler, taşın işlenme biçimi ve erken dönem yerleşim alanlarının keşfi, insanlığın ilk adımlarını anlamak açısından oldukça önemlidir.
Tarihi Arkeoloji
Tarihi arkeoloji, yazılı belgelerle kaydedilmiş medeniyetlere ait arkeolojik buluntuları inceleyen bir disiplindir. Tarihi arkeolojinin temel farkı, buluntuların tarihsel metinlerle desteklenmesidir. Bu disiplin, antik çağlardan günümüze kadar olan geniş bir dönemi kapsar. Tarihi arkeoloji, Roma İmparatorluğu, Antik Mısır, Bizans İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük medeniyetlerin izlerini sürer.
Bu alanın içinde, özellikle eski kentlerin kazılması, mezarlık alanlarının incelenmesi ve günlük yaşamla ilgili eşyaların bulunması gibi araştırmalar yaygındır. Ayrıca, tarihi arkeoloji, modern dönemin arkeolojisini de içerir. Bu nedenle, tarihi arkeoloji yalnızca eski medeniyetleri değil, aynı zamanda yakın dönemdeki toplulukları ve onların kültürel mirasını da ele alır.
Arkeolojinin Diğer Alt Dalları
Arkeoloji, yalnızca prehistorik ve tarihi arkeolojiyle sınırlı değildir. Arkeolojinin birçok alt dalı bulunmaktadır ve her biri kendi içinde özel bir uzmanlık gerektirir. Bu alt dallardan bazıları şunlardır:
1. Deniz Arkeolojisi
Deniz arkeolojisi, su altı kazılarını ve gemi batıklarını inceleyen bir alandır. Bu disiplin, tarih boyunca denizle bağlantılı medeniyetlerin izlerini sürer. Eski gemiler, batık şehirler ve su altı kalıntıları, deniz arkeolojisinin temel araştırma konuları arasındadır.
2. Endüstriyel Arkeoloji
Endüstriyel arkeoloji, sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan endüstriyel yapıların, makinelerin ve üretim süreçlerinin izlerini araştıran bir alandır. Bu disiplin, özellikle 19. ve 20. yüzyıldan kalan fabrikalar, madenler ve enerji üretim tesislerinin arkeolojik incelemeleriyle ilgilenir.
3. Paleoekoloji
Paleoekoloji, eski çevrelerin ve ekosistemlerin incelenmesiyle ilgilenir. Bu dal, iklim değişiklikleri, flora ve fauna üzerinde yapılan araştırmalarla, tarihsel dönemlerdeki çevresel koşulların insan kültürleri üzerindeki etkilerini anlamaya çalışır.
4. Tartışmalı Arkeoloji
Tartışmalı arkeoloji, tarihsel ya da kültürel açıdan sorunlu veya çok fazla tartışmaya yol açan arkeolojik buluntuları inceleyen bir alan olarak bilinir. Bu tür buluntular bazen mevcut tarihi anlayışlarla çelişebilir ya da toplumda farklı görüşlere neden olabilir. Örneğin, mitolojik yapılar veya çok eski tarihlerdeki buluntular tartışmalı arkeoloji kapsamında ele alınabilir.
5. Fiziksel Arkeoloji
Fiziksel arkeoloji, insan kalıntıları ve iskeletler üzerinde yapılan çalışmaları ifade eder. Bu disiplin, arkeologların eski insanların yaşam tarzlarını, hastalıklarını, beslenme alışkanlıklarını ve göç yollarını belirlemelerine yardımcı olur. İnsan kemikleri, dişler ve diğer biyolojik kalıntılar, geçmiş toplumları anlamada önemli bir rol oynar.
Arkeolojik Yöntemler ve Araştırma Alanları
Arkeoloji, her bir dalında çeşitli araştırma yöntemlerini kullanır. Bu yöntemler arasında kazılar, laboratuvar analizleri, yeraltı radarları (GPR) ve uzaktan algılama teknolojileri bulunmaktadır. Kazılar, arkeologların yer yüzeyinin altındaki kalıntılara ulaşmalarını sağlar. Bu süreç, büyük bir dikkat ve titizlik gerektirir çünkü eski yapılar, objeler veya iskeletler yer altına gömülmüş olabilir ve kazı sırasında büyük titizlikle çıkarılmalıdır.
Ayrıca, arkeologlar, buluntuları tarihlemek için karbon 14 yaşlandırma gibi bilimsel yöntemler kullanabilirler. Bu, eski eserlerin ya da kemiklerin yaşı hakkında daha doğru bilgiler edinilmesine olanak tanır.
Sonuç
Arkeoloji, oldukça geniş bir alan olup, tarih boyunca insanlığın izlerini sürmeyi amaçlayan çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Prehistorik arkeoloji ve tarihi arkeoloji, temel iki ana dalı oluştururken, diğer uzmanlık alanları da geçmişi daha derinlemesine incelememizi sağlar. Deniz arkeolojisi, endüstriyel arkeoloji, paleoekoloji ve fiziksel arkeoloji gibi alt dallar, arkeolojik araştırmaların kapsamını genişletir ve geçmişe dair daha detaylı bilgiler sunar. Sonuç olarak, arkeoloji, insanlık tarihine dair bilinmeyenleri keşfetmemize yardımcı olan önemli bir bilim dalıdır.
Arkeoloji, insanlık tarihini ve kültürlerini anlamak için geçmişteki maddi kalıntıları inceleyen bir bilim dalıdır. Bu bilim, sadece taşları, toprakları ya da eski yapıları incelemekle kalmaz, aynı zamanda bu kalıntıların arkasındaki anlamı çözmeye de çalışır. Arkeoloji, oldukça geniş bir alan olup birçok farklı dala ayrılmaktadır. Peki, arkeoloji kaça ayrılır? Arkeoloji, başlıca iki ana alanda incelenebilir: Prehistorik Arkeoloji ve Tarihi Arkeoloji. Bunun yanı sıra, farklı uzmanlık alanlarında yapılan daha detaylı çalışmalar da mevcuttur.
Prehistorik Arkeoloji
Prehistorik arkeoloji, yazılı kayıtlara ulaşılmadan önceki dönemleri inceleyen bir arkeoloji dalıdır. İnsanlık tarihinin yazılı belgelerle belgelenmemiş kısmına ışık tutar. Bu dönemde, insanlar yalnızca taş, kemik ve benzeri malzemelerden yaptığı araçlar ve yapılarla kendilerini ifade etmişlerdir. Bu nedenle, prehistorik arkeoloji büyük ölçüde bu materyallerin bulunmasına ve incelenmesine dayanır.
Prehistorik arkeolojinin kapsamı, taş devri, bakır devri, tunç devri ve demir devri gibi erken insanlık tarihindeki tüm dönemleri kapsar. Arkeologlar, bu dönemlere ait kalıntılar üzerinde yaptıkları kazılarla, insanların yaşam biçimleri, kültürleri ve sosyal yapıları hakkında bilgi edinmeye çalışırlar. Örneğin, mağara duvarlarına yapılan resimler, taşın işlenme biçimi ve erken dönem yerleşim alanlarının keşfi, insanlığın ilk adımlarını anlamak açısından oldukça önemlidir.
Tarihi Arkeoloji
Tarihi arkeoloji, yazılı belgelerle kaydedilmiş medeniyetlere ait arkeolojik buluntuları inceleyen bir disiplindir. Tarihi arkeolojinin temel farkı, buluntuların tarihsel metinlerle desteklenmesidir. Bu disiplin, antik çağlardan günümüze kadar olan geniş bir dönemi kapsar. Tarihi arkeoloji, Roma İmparatorluğu, Antik Mısır, Bizans İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük medeniyetlerin izlerini sürer.
Bu alanın içinde, özellikle eski kentlerin kazılması, mezarlık alanlarının incelenmesi ve günlük yaşamla ilgili eşyaların bulunması gibi araştırmalar yaygındır. Ayrıca, tarihi arkeoloji, modern dönemin arkeolojisini de içerir. Bu nedenle, tarihi arkeoloji yalnızca eski medeniyetleri değil, aynı zamanda yakın dönemdeki toplulukları ve onların kültürel mirasını da ele alır.
Arkeolojinin Diğer Alt Dalları
Arkeoloji, yalnızca prehistorik ve tarihi arkeolojiyle sınırlı değildir. Arkeolojinin birçok alt dalı bulunmaktadır ve her biri kendi içinde özel bir uzmanlık gerektirir. Bu alt dallardan bazıları şunlardır:
1. Deniz Arkeolojisi
Deniz arkeolojisi, su altı kazılarını ve gemi batıklarını inceleyen bir alandır. Bu disiplin, tarih boyunca denizle bağlantılı medeniyetlerin izlerini sürer. Eski gemiler, batık şehirler ve su altı kalıntıları, deniz arkeolojisinin temel araştırma konuları arasındadır.
2. Endüstriyel Arkeoloji
Endüstriyel arkeoloji, sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan endüstriyel yapıların, makinelerin ve üretim süreçlerinin izlerini araştıran bir alandır. Bu disiplin, özellikle 19. ve 20. yüzyıldan kalan fabrikalar, madenler ve enerji üretim tesislerinin arkeolojik incelemeleriyle ilgilenir.
3. Paleoekoloji
Paleoekoloji, eski çevrelerin ve ekosistemlerin incelenmesiyle ilgilenir. Bu dal, iklim değişiklikleri, flora ve fauna üzerinde yapılan araştırmalarla, tarihsel dönemlerdeki çevresel koşulların insan kültürleri üzerindeki etkilerini anlamaya çalışır.
4. Tartışmalı Arkeoloji
Tartışmalı arkeoloji, tarihsel ya da kültürel açıdan sorunlu veya çok fazla tartışmaya yol açan arkeolojik buluntuları inceleyen bir alan olarak bilinir. Bu tür buluntular bazen mevcut tarihi anlayışlarla çelişebilir ya da toplumda farklı görüşlere neden olabilir. Örneğin, mitolojik yapılar veya çok eski tarihlerdeki buluntular tartışmalı arkeoloji kapsamında ele alınabilir.
5. Fiziksel Arkeoloji
Fiziksel arkeoloji, insan kalıntıları ve iskeletler üzerinde yapılan çalışmaları ifade eder. Bu disiplin, arkeologların eski insanların yaşam tarzlarını, hastalıklarını, beslenme alışkanlıklarını ve göç yollarını belirlemelerine yardımcı olur. İnsan kemikleri, dişler ve diğer biyolojik kalıntılar, geçmiş toplumları anlamada önemli bir rol oynar.
Arkeolojik Yöntemler ve Araştırma Alanları
Arkeoloji, her bir dalında çeşitli araştırma yöntemlerini kullanır. Bu yöntemler arasında kazılar, laboratuvar analizleri, yeraltı radarları (GPR) ve uzaktan algılama teknolojileri bulunmaktadır. Kazılar, arkeologların yer yüzeyinin altındaki kalıntılara ulaşmalarını sağlar. Bu süreç, büyük bir dikkat ve titizlik gerektirir çünkü eski yapılar, objeler veya iskeletler yer altına gömülmüş olabilir ve kazı sırasında büyük titizlikle çıkarılmalıdır.
Ayrıca, arkeologlar, buluntuları tarihlemek için karbon 14 yaşlandırma gibi bilimsel yöntemler kullanabilirler. Bu, eski eserlerin ya da kemiklerin yaşı hakkında daha doğru bilgiler edinilmesine olanak tanır.
Sonuç
Arkeoloji, oldukça geniş bir alan olup, tarih boyunca insanlığın izlerini sürmeyi amaçlayan çeşitli alt dallara ayrılmıştır. Prehistorik arkeoloji ve tarihi arkeoloji, temel iki ana dalı oluştururken, diğer uzmanlık alanları da geçmişi daha derinlemesine incelememizi sağlar. Deniz arkeolojisi, endüstriyel arkeoloji, paleoekoloji ve fiziksel arkeoloji gibi alt dallar, arkeolojik araştırmaların kapsamını genişletir ve geçmişe dair daha detaylı bilgiler sunar. Sonuç olarak, arkeoloji, insanlık tarihine dair bilinmeyenleri keşfetmemize yardımcı olan önemli bir bilim dalıdır.